گیربکس موتور چیست و چگونه کار می کند + علائم خرابی ( به زبان ساده )!

گیربکس موتور و یا جعبه دنده ماشین , نام وسیله ای بسیار سنگین است که بعد از موتور ماشین می تواند حیاتی ترین وسیله برای راه افتادن خودرو باشد .

بگذارید مثالی برای این وسیله بزنیم , فکر کنید شما غذا خورده اید و از انرژی عذایی که خورده اید برای راه رفتن استفاده کنید , در این صورت انرژی مصرفی درست همان انرژی است که موتور ماشین برای حرکت خودرو ایجاد می کند و شما از این انرژی برای راه رفتن استفاده می کنید اما …

به یک سربالایی می رسید , خب شما بگویید برای ادامه دادن مسیر , پاهایتان به قدرت بیشر و سرعت کمتر نیاز دارد و یا سرعت بیشتر و قدرت کمتر ؟

مسلما گزینه اول درست است , شما برای ادامه مسیر در سر بالایی به قدرت بیشتری نیاز دارید که مغز شما برای ادامه دادن به پاهایتان فرمان ایجاد قدرت بیشتر می دهد درست مانند سر دنده ,و در اینجا ماهیچه پاهایتان نقش گیربکس را برای شما ایفا می کند .

پیشنهاد مقاله : هزینه گواهینامه چقدر شده است ( جدید ) !!!!

گیربکس موتور چیست و دقیقا چگونه کار می کند ؟

جعبه دنده وسیله ای است که از طریق یک واسطه که همان دیسک و صفحه باشد به موتور متصل است . وقتی موتور روشن می شود و شما پاهایتان را از روی کلاچ بر می دارید و قبلش دنده را عوض کرده اید , اتفاقی می افتد …

در اینجا قدرت تولید شده موتور که کمی ناهمانگ هم هست و یک گشتاور ثابت بر حسب دور موتور را دارد از طریق میل لنگ به فلایویل و در نهایت به دیسک و صفحه می رسد در این حالت است که دیسک و صفحه قدرت را به گیربکس موتور می رسانند و در اینجا اتفاقات بسیار جالبی می افتد .

درست مانند همان مثال بالا در قسمت اول مقاله , انرژی تولیدی یا باعث زیاد شدن قدرت موتور می شود و یا باعث زیاد شدن سرعت موتور . در جعبه دنده نیز دقیقا همین اتفاق می افتد .

فرض کنیم قدرتی معادل 100 نیوتون متر ( برای مثال ) وارد گیربکس می شود . وقتی شما به دنده یک می زنید , قدرت 100 نیوتون می ماند و به چرخ ها داده می شود . ( این قدرت و نیرو را برای دنده یک و نیز بزرگ ترین نیروی تولید شده تصور کنید ) .

سپس وقتی به دنده 3 میزنید قدرت به 80 رسیده و سرعت کمی زیاد می شود و همین روند را تا دنده آخر ادامه دهید . در این حالت متوجه می شوید که شما با دنده 5 نمی توانید از یک سربالایی با زاویه 45 درجه بالا بروید اما با دنده اول گیربکس می توانید . و همینطور نمی توانید با دنده یک 36 کیلومتر بر ساعت رانندگی کنید زیرا در صورتی که شما با دنده 1 به سرعت 70 کیلومتر برسید و دنده تعویض نشود , کل خودروی شما آتش کرفته و از بین می رود …

پس متوجه کار کرد جعبه دنده شدید ؟ کار آن گرفتن نیروی وارد شده و تبدیل به نیروی خروجی عوض شده بر اساس نیاز راننده است .

اگر گیربکس نباشد چه می شود ؟

در صورتی که این وسیله در خودروی شما نباشد بدون شک شما صرفا یک کالسکه سوار شدید که هر قدرتی تولید می شود را مستقیما استفاده می کنید . نه بیشتر نه کمتر .

یعنی اگر به سرعت زیاد احتیاج داشته باشید نمی توانید فراهم کنید و اگر به قدرت زیاد نیاز داشته باشید نیز به همین شکل .

برای مثال همان کالسکه , اسب ها در جلوی کالسکه می دوند و با قدرتی ثابت شما را می کشند , شما نه می توانید از سربالایی های زاوبه تند بالا بروید و نه می توانید سرعتتان را بیشتر و بیشتر کنید .

حالا متوجه شدید که اگر گیربکس موتور نباشد چه می شود ؟ قطعا نمی توانید رانندگی کنید و در صورتی هم که بتوانید قدرت را مستقیما به چرخ ها برسانید , قدرتی بسیار ثابت را خواهید داشت .

علائم خراب شدن جعبه دنده چیست ؟

در این جا برای شما از علائم بسیار معمول خرابی جعبه دنده می گوییم . ممکن است علائم بسیاری پدید بیاید ولی علائمی که در اینجا گفته می شود از معمول ترین علائم هستند که برای هر خودرویی ایجاد می شود .

1 – روغن ریزی از جعبه دنده :

در این حالت زیر خودروی شما و در قسمت میانی اتاق البته از زیر , روغن مشاهده می کنید . در اینجا 2 حالت ممکن است پیش آمده باشد . روغن ریخته شده یا برای کاسه نمد خراب شده است و یا برای دیواره جعبه دنده .

حالت دوم بسیار بسیار نادر است . در هر صورت گیربکس موتور شما باید پیاده شود .

2 – صدای قر قر و یا زوزه مانند بسیار خفیف :

این حالت اگر برای دنده های 3 به بالا اافاق افتاد باید فورا دنده برنجی ها را چک کنید و اگر دیدید این اتفاق برای دنده های پایین تر افتاد امکان دارد دنده های ماشین کاملا خراب شده باشد .

3 – صدای بسیار زیاد :

در این حالت امکان خورد شدن یک و یا چند دنده وجود دارد .

4 – عوض نشدن دنده ها و یا به سختی عوض شدن دنده ها :

باز هم باید در این مورد دنده برنجی ها و دنده های انتقال دنده و یا کشویی چک گردد . امکان شکستن و یا گیر کردن دنده ها وجود دارد .

آیا می توانیم خودمان تعمیر کنیم ؟

اکیدا توصیه می کنم این کار را نکنید . اگر مکانیک نیستید و بخواهید این وسیله را تعمیر کنید باید به شما بگویم که از الان شماره راننده یک خودروی امدادی را داشته باشید در غیر این صورت باید یا مکانیک را به درب خانه بیاورید و یا خودتان هر طور شده جعبه دنده را درست کنید .

قطعات بسیار ریز گیربکس موتور به قدری حساس و زیاد هستند که باید حتما در این کار تخصص ویژه داشته باشید . باز هم تکرار می کنم اکیدا گیربکس ماشین را خودتان باز نکنید .

امکان دارد جعبه دنده بسوزد ؟

بله . البته وسیله برقی نیست که بگوییم سیمش بسوزد و یا … در این حالت اگر شما در دنده یک باشید و مسافت بسیار زیادی را با دنده یک برانید و سرعتتان را هم به زور زیاد کنید و بالا ببرید خودرو و موتور و گیربکس در جا در آتش خواهد سوخت .

اما اگر خیلی خوش شانس باشید , دنده ها خورد شده و چرخ ها قفل می کنند .

البته نا گفته نماند , خودرو های بسیار جدید موجود در بازار که از هوش مصنوعی استفاده می کنند گیربکس های هوشمندی دارند که با شرایط تغییر قدرت می دهند و در صورت خرابی فورا پالس مشکل را برای شما ارسال می کنند .

آیا می توانیم جعبه دنده ماشین دیگری را بر روی ماشین دیگری بی اندازیم ؟

اگر منظورتان استفاده از گیربکس موتور برای مثال پژو 206 برای یک 206 دیگر است که خب مسلما بله اگر منظور شما استفاده از این وسیله برای خودروی سمند است , خیر .

زیرا طراخی هیچ گیربکسی به خودروی دیگری نمی خورد و نمی توانید از یک جعبه دنده در یک خودروی دیگر استفاده کنید .

آیا می توانیم قدرت خروجی گیربکس موتور را تغییر دهیم ؟

بله , اگر می توانید طراحی کنید و از همه مهمتر اینکه اگر می توانید محاسبات فنی و بسیار پیچیده مکانیک را انجام دهید , به شما تبریک می گویم , شما یک مهندس مکانیک تمام عیار هستید که می توانید قدرت خروجی را تغییر داده و رسما یک خروجی جدید بسازید .

برای اینکار باید انگیزه داشته باشید و همینطور از لحاظ هزینه کمی هم دستتان باز باشد .

گواهیران , وب سایت معتبر مقالات مکانیک و رانندگی در ایران